Thang máy gia đình
Lắp đặt thang máy cho nhà riêng hiện không còn hiếm, thậm chí còn là phổ biến.
Thang máy mang lại nhiều tiện lợi cho gia đình, nhất là khi nhà có người già, người khó khăn về vận động.
Thang máy cũng là sự lựa chọn phòng xa cho quý gia chủ khi lo lắng cho tuổi già…
Việc lắp đặt thang máy cần là một yêu cầu để người thiết kế tính toán đưa vào bản vẽ kiến trúc, kết cấu công trình. Một ngôi nhà có thang máy thì việc tính toán kết cấu sẽ thay đổi rất nhiều, ngay từ khi làm cọc gia cố móng khu vực thang máy đến việc dưới hầm phải có hố pit thang máy; trên mái phải có buồng kỹ thuật thang máy với các hệ thống treo, ròng rọc, puli, cơ điện,…
Một số nội dung quý gia chủ cần lưu tâm khi tính đến phương án đầu tư thang máy.
– Loại thang máy gia đình: Hiện trên thị trường có thang nhập khẩu toàn bộ và thang nội địa (phần cơ khí SX trong nước, phần mạch điều khiển, động cơ,… nhập khẩu từ nhiều nguồn như Nhật, Hàn, TQ,…). Thang nhập khẩu giá từ 400- 600 triệu hoặc hơn, thang nội địa hóa rẻ hơn khoảng 100-200 triệu đồng. Thang nhập khẩu thì được tin tưởng hơn về chất lượng song thang nội địa hóa lại rẻ hơn, nếu chọn được nhà cung cấp uy tín thì cũng sẽ được bảo trì và thay thế linh kiện, các dịch vụ sau bán hàng rất tốt.
– Nguồn điện cho thang máy: Đa số các thang máy sử dụng điện 3 pha, gồm 5 dây (3 dây pha, một dây trung tính và một dây nối đất, lưu ý là việc nối đất / tiếp địa cho cả hệ thống điện phải khác với tiếp địa chống sét). Công suất thang máy từ 2-4kW tùy loại, đây là thông tin để người thiết kế điện tính toán dây dẫn.
– Kích thước thang máy: Đa số thang gia đình cần kích thước hố thang khoảng 1,5m mỗi chiều (cho cabin thang + đối trọng + hệ cơ khí). Một số loại thang máy nhỏ, tải trọng ít (2-3 người) thì hố thang nhỏ hơn. Phía dưới cùng thang máy cần một hố pit để đặt một số thiết bị.
– Xây dựng phần thô hố thang: Hố thang máy gia đình thường là 4 cột bê tông chịu lực tại 4 góc và xây bao quanh bằng gạch. Thang máy là thiết bị lên xuống thẳng đứng, đòi hỏi độ chính xác cao nên nhà thầu khi thi công phần thô hố thang máy cần đặc biệt chú ý. Thường kích thước thang dễ đồng nhất nhưng rất có thể tổng thể hố thang từ cao đến thấp bị vặn, chỉ cần vài centimet đã là vấn đề khó khăn với nhà thầu thang máy.
– Chi phí “nuôi thang máy” hàng tháng, tuổi thọ thang: Gồm chi phí điện năng, chi phí vật tư thay thế, chi phí kiểm định thang máy, chi phí bảo dưỡng định kì (không tính khấu hao). Con số trung bình khoảng 400-600 ngàn/tháng tùy loại và tùy nhu cầu sử dụng cho chỉ ở hay thêm mục đích khác như văn phòng, kinh doanh. Tuổi thọ thang máy nếu được bảo trì đúng cách, thay thế vật tư kịp thời thì lên đến 20-30 năm hoặc lâu hơn.
– Kiểm định thang máy: Thang máy là thiết bị phải kiểm định sau một thời gian sử dụng (tương tự xe hơi). Gia chủ chú ý việc kiểm định này để thực hiện đúng thời điểm. Sau kiểm định thang sẽ được dán tem ghi rõ thời điểm hết hạn, phải tiến hành kiểm định mới.
– Phối hợp nhà thầu thang máy – nhà thầu XD: Thường gia chủ phải ký HĐ với công ty thang máy ngay từ giai đoạn thiết kế để công ty thang máy và bên thiết kế đưa nội dung kỹ thuật vào bản vẽ. Nhà thầu thang máy cũng sẽ cùng kết hợp với nhà thầu XD để lắp đặt thang. Có thể có các chi tiết nhà thầu thang máy sẽ lắp đặt ngay từ giai đoạn đang XD sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Nhà thầu thang máy sẽ kiểm tra sản phẩm XD nếu có vấn đề cần sửa chữa sớm vừa tiết kiệm chi phí sửa chữa vừa đảm bảo tiến độ chung của công trình.
– Một số tính năng cơ bản và cao cấp của thang máy gia đình, ảnh hưởng đến giá thành thang máy.
* Tính năng cơ bản: Ngoài các yêu cầu đương nhiên như về sự an toàn; về tính tiết kiệm điện, tin cậy; cảnh báo quá tải; tích hợp lắp thẻ quản lý, lắp camera trong sử dụng thì một số tính năng cơ bản sau đây khá phổ biến (tuy nhiên vẫn có nhiều thang không có).
Mành hồng ngoại: Từ khe cánh này sẽ phát hồng ngoại sang khe cánh kia, khi có vật cản tia hồng ngoại thì thang sẽ nhận ra và không đóng cửa gây kẹt.
Hệ thống phanh / thắng tự động: Khi có trục trặc về dây cáp treo thì hệ thống hãm tự động sẽ hoạt động, bám chặt ray dẫn hướng chống lại việc rơi tự do của cabin thang máy.
Hệ thống chống vượt hành trình: Khi thang chạy quá hành trình đã đặt (ví dụ tầng 5 đến cao độ 18m là tối đa), thì sẽ có hệ thống tự ngắt bằng các công tắc điện ra lệnh động cơ dừng lại, giúp thang không vượt quá hành trình đã định, gây nguy hiểm cho con người và hỏng thiết bị.
Cảnh báo ngập hố pit: Khi hố pít bị ngập nước đến mức độ nào đó thì phao điện sẽ hoạt động, truyền tín hiệu đến hệ thống điều khiển để hệ thống kéo cabin lên cao tránh ngập.
Dừng và mở cửa khi mất điện: Khi mất điện đột ngột, năng lượng từ ắc quy sẽ đưa thang về vị trí tầng gần nhất để mở cửa.
* Tính năng cao cấp:
Dừng tầng khi hỏa hoạn: Thang có cảm biến riêng hoặc kết nối với hệ thống PCCC tòa nhà, nó sẽ chọn điểm dừng an toàn gần nhất để người thoát ra, không đi hết hành trình dù đã bấm lệnh.
Hỗ trợ giọng nói: Thang có micro và “nghe” được lệnh người dùng như lên tầng mấy, xuống tầng nào, mở cửa, đóng cửa,….rất hữu ích cho người có khiếm khuyết về vận động tay chân.
Hạn chế sử dụng thang một số đối tượng: Ví dụ nhận lệnh qua thẻ, qua vân tay, app,.. để có thể chỉ cho một số đối tượng đến tầng nhất định. Tính năng rất hữu ích nếu muốn ngăn người lạ đến các tầng ở gia đình, rất tuyệt vời nếu là các nhà ở mà có một số mặt bằng cho thuê.
– Vài chú ý về kỹ thuật:
* Thang máy chịu lực ở dầm sàn của phòng kỹ thuật phía trên mái. Móc treo pa lăng rất quan trọng trong lắp đặt thang, móc treo phải được tính toán và thi công đúng kỹ thuật. Tải trọng móc treo palang được tính khoảng 600kg + tải trọng động khi kéo.
* Hố pit là hố phía dưới cùng của thang, sâu hơn cốt sàn dưới cùng khoảng 1,5m, đặt nhiều thiết bị điện và cơ khí nên việc chống thấm hố pit cực kì quan trọng.
* Thang máy là một cỗ máy sử dụng nhiều về hệ cơ khí dây cáp, puli,… nên cần được bảo dưỡng thường xuyên, thay thế linh kiện, kiểm tra kiểm định để đảm bảo an toàn. Các bộ phận hay hao mòn là bộ hãm phanh / thắng (gọi là shoes); tia mành hồng ngoại cửa thang để cảm nhận vật cản thì sẽ không đóng thang; dây cáp;…
* Thang máy thường có bộ phận ắc quy tích điện để phòng khi mất điện đột ngột thì thang vẫn có điện để đưa về vị trí gần nhất rồi mở cửa. Việc bảo dưỡng thay thế các ắc quy này là rất cần thiết.
* Thang máy là cỗ máy liên quan đến sức khỏe và tính mạng con người nên một số quy tắc cần tuân thủ khi thang đang hoạt động mà gặp trục trặc cũng cần được hướng dẫn để mọi thành viên gia đình biết và tuân thủ.
* Đáy cửa thang máy tại các tầng nên được làm cao hơn 3-4cm để tránh sự cố nước hành lang sẽ tràn vào cửa thang sẽ gây chập mạch, hỏng các bo mạch rất tốn kém. Đây là hiện tượng không hiếm gặp trong thực tế.
* Thông gió, chiếu sáng thang máy: Thường vấn đề này được giải quyết bằng chiếu sáng đèn điện và cung cấp không khí bằng quạt cưỡng bức thổi vào buồng thang. Để đạt hiệu quả thì trên đỉnh hố thang cần có cửa thông gió đủ lớn (khi thang chạy trong hố thang, có thể hiểu như là pit tông chạy trong xi lanh, nó dồn ép một lượng không khí khá lớn nên cửa thông gió nên làm lớn, có lưới ngăn chim, dơi,… xâm nhập.
* Việc làm vách thang và cánh thang bằng inox thường không đẹp về mỹ quan vì inox rất bám vân tay, rất có thể bị han gỉ, có thể biến màu khi sử dụng các chất tẩy rửa lau chùi. Hiện có giải pháp các bên cung cấp cửa thang, vách thang bằng tôn hoa dày, bằng sắt sơn tĩnh điện rồi dán interior film bề mặt. Giải pháp này vừa rẻ (thay cho inox rất đắt tiền) lại mang lại hiệu quả thẩm mỹ phong phú, nhiều lựa chọn, thay đổi để refresh không gian rất dễ dàng.
* Một số hãng thang máy có các tổ hợp phím để ra lệnh cho thang (ví dụ bấm đồng thời phím mở và phím 1 trong 10 giây sẽ giữ cửa thang luôn mở cửa tại tầng 1. Chủ nhà cần yêu cầu các đơn vị cung cấp các hướng dẫn này và cố gắng ghi nhớ sử dụng trong quá trình vận hành thang.
Hiện nay có một số công ty đưa ra các giải pháp thang máy cho các gia đình chưa tính toán lắp đặt thang máy từ đầu. Một số loại thang như thang không có đối trọng, thang không cần hố pit, thang có cơ cấu gọn nhẹ cần diện tích nhỏ 1,2mx1,2m là đủ.
